EXPOSICIÓN NA FESTA DO PCG: "MERCEDES NÚÑEZ TARGA, O VALOR DA MEMORIA"

A exposición sobre a camarada Mercedes Núñez Targa estará este ano na FESTA DO PCG. Para presentala nada mellor que este artigo de Xesús Alonso Montero prologuista da edición castelá do libro DESTINADA AO CREMATORIO que estará a venda no stand do Comité Central do PCG:

Mercedes Núñez Targa (Barcelona, 1911-Vigo, 1986),

loitadora memorable, admirable narradora

Xesús Alonso Montero

Autoretrato de Mercedes Núñez

No centenario do seu nacemento e a vinte e cinco anos da súa morte, ruboriza o feito de que a ignoren non poucos académicos e un número considerable de persoas “de esquerdas”, mesmo en Galicia, terra do seu pai (Bergondo) e en Cataluña, terra da súa nai (Barcelona). Non naceu Mercedes en berce proletario ou menestral, pero o 14 de abril de 1931 o seu corazón se alborozó, e en maio de 1936 o seu espírito inquieto e xeneroso, no clima incitante da Fronte Popular, ingresou nas Mocidades Socialistas Unificadas, e ao producirse o ominoso Alzamento, afiliarase ao PSUC. Na súa sede central traballará os anos da guerra coa eficacia emanada da súa entrega, a súa cultura, a súa condición de políglota e os seus coñecementos de contabilidade

Ao consumarse a batalla de Cataluña (xaneiro de 1939), o PCE destínaa á provincia da Coruña para reorganizar o Partido, responsabilidade, tan alta como perigosa, que asume aquela rapariga de 28 anos, autodidacta en actividades clandestinas. Non tarda en “caer” (o 10 de novembro como consecuencia dunha acción policial que afectou a 141 militantes da organización do norte de España (Bilbao, Santander”). Mercedes, que tanto escribiu sobre a tortura infligida aos seus camaradas, nunca nos relatou as probas ás que foi sometida na sinistra comisaría coruñesa ou na prisión de Betanzos, onde estivo illada. Condenada a doce anos e un día, ingresa na prisión de mulleres de Vendas (Madrid) o 6 de marzo de 1940, pero foi excarcerada o 21 de xaneiro de 1942 debido a un erro burocrático da desbordada e abigarrada maquinaria administrativa da organización penal franquista.

Antes de que as “autoridades” rectificasen, Mercedes pasa a fronteira francesa, aínda que a un destino parecido, o campo de concentración de Argelés. Foron uns meses de 1943, e en xaneiro de 1944 xa milita na Resistencia contra o mesmo inimigo que, desde facía catro anos, tentaba fascistizar España. Mercedes (agora “Paquita Colomer”) “cae”, con once compañeiros da 5ª Agrupación de Guerrilleiros, en Carcasonne, nas garras de René Bach, oficial da Gestapo especialmente duro. A propia Mercedes viu como torturó e executou a algúns camaradas; a ela destinouna ao campo de concentración de Ravensbrück.

Esta experiencia contouna en catalán no carretó dels gossos (1980); anos despois, en 1967, contará, en castelán, unha dolorosa experiencia anterior en Cárcere de Vendas (París, Ebro). É mágoa que este libro memorialístico, escrito con talento de novelista, publicásese moito despois da dura experiencia. É lícito supor que Doce Chacón, a gran narradora Doce Chacón, non é allea ao maxistral e conmovedor libro carcelario de Mercedes Núñez. Era o primeiro relato sobre o infrahumano perfil dos cárceres franquistas dos primeiros anos da Posguerra, unha paisaxe dantesca. A prisión de Vendas, deseñada en 1932 con criterios humanistas por Vitoria Kent para cincocentas reclusas, “almacenaba” en 1940 máis de seis mil e, meses antes, a nove mil, entre elas, O Trece Rosas.

Acaba de publicarse na benemérita editorial Renacemento (Sevilla) a primeira tradución castelá do carretó dels gossos co título de Destinada ao crematorio. Mercedes salvouse por días. Chegaron a tempo ao lugar do oprobio as tropas aliadas. Os soldados, ao ver a figura de Mercedes e as súas compañeiras, choraron desconsolados. Non sabemos se aqueles combatentes repararon nunha diminuta bandeira tricolor que Mercedes lucía na súa harapiento uniforme e que tecera para ela unha Mariana Pineda anónima gaseada horas antes da liberación.

Aínda que esquelética e moi enferma, Mercedes declara na Audiencia de Carcasonne, o 27 de xullo de 1945, contra o represor nazi René Bach, co cal, a petición do xuíz, terá un careo ao que Mercedes agarraches disposta -aclara e precisa- a golpealo e cuspirlle na cara. Non o fixo porque o viu tan derrotado, tan inerme que, aínda sen sentir piedade por el -aclara, de novo- non lle cuspiu por dignidade (“algo máis forte que todos os odios, o sentimento da miña propia dignidade”)

Coñecín a Mercedes en 1976, en Vigo, onde pasou, co seu marido e camarada Medardo Igrexas Martín, o dez últimos anos da súa vida. En Puxeiros, nos arredores da cidade, vivían nunha casa modesta cuxo horto ela mesma coidaba. Lembrábame a Rosa Luxemburgo cando escribía desde a prisión a Sonia cos ollos húmidos ao contemplar as minúsculas aves como criaturas indefensas. Bondadosa, intelixente e políglota como Rosa Luxemburgo, dedicou unha boa parte desa década a explicar, en escolas e institutos, como foi a barbarie nazi nos campos de concentración. Mágoa que, desde 1980, non volvese á literatura memorialística para a que estaba tan ben dotada!